Dziegieć brzozowy - co to jest i jakie ma zastosowanie

Jeśli słowo „dziegieć” kojarzy Ci się głównie z dawnymi recepturami albo czymś, co pachnie… specyficznie - spokojnie, nie jesteś jedyny. Ten niepozorny, ciemny ekstrakt z brzozy od lat wraca jednak do łask w pielęgnacji ciała i skóry głowy. Dlaczego? Bo działa tam, gdzie inne składniki rozkładają ręce: w szczególności przy problemach skórnych. W tym tekście rozkładamy dziegieć brzozowy na czynniki pierwsze - od tego, czym właściwie jest, po to, jak go bezpiecznie stosować i w jakich kosmetykach szukać.

Spis treści:

• Co to jest dziegieć brzozowy?
• Do czego służy dziegieć brzozowy? Zastosowanie w pielęgnacji i dermatologii
• Dziegieć brzozowy - jak stosować na skórę i włosy?
• Kosmetyki z dziegciem brzozowym - kiedy warto po nie sięgnąć?
• Dziegieć w pielęgnacji skóry problematycznej

Co to jest dziegieć brzozowy?

Dziegieć brzozowy to gęsta, ciemna, lekko lepka substancja powstająca jako produkt uboczny suchej destylacji drewna brzozowego. Mówiąc po ludzku: kiedy drewno podgrzewamy bez dostępu powietrza, zaczyna się rozpadać na różne frakcje - z czego jedna to właśnie dziegieć. To złożona mieszanka związków organicznych, w której znajdziesz m.in. fenole, żywice i kwasy organiczne. To właśnie one odpowiadają za charakterystyczny zapach, działanie antyseptyczne i przeciwzapalne.

Choć dziś brzmi to, jak niszowy składnik z zielarskiej encyklopedii, dziegieć brzozowy jest obecny w pielęgnacji od setek lat. Wykorzystywano go w leczeniu problemów skórnych, jako środek dezynfekujący, a nawet ochronny. Jego fenomen polega na tym, że łączy działanie łagodzące, oczyszczające i regulujące, dlatego świetnie sprawdza się przy skórze trudnej: skłonnej do stanów zapalnych, łojotokowej czy reaktywnej.

Jak powstaje dziegieć brzozowy?

Proces tworzenia dziegciu brzmi trochę jak alchemia, ale jest zadziwiająco prosty:

1. Zaczynamy od drewna brzozowego, najczęściej kory.
2. Umieszczamy je w szczelnie zamkniętym pojemniku.
3. Podgrzewamy je bardzo wysoko - ale bez dostępu tlenu.
4. Drewno zaczyna się rozkładać, a wydzielające się substancje skraplają się i opadają do oddzielnego naczynia.
5. Jedną z tych frakcji jest właśnie dziegieć brzozowy.

Powstaje w procesie suchej destylacji drewna i daje produkt o bardzo silnych właściwościach: antyseptycznych, przeciwzapalnych, keratolitycznych (delikatnie złuszczających) oraz regulujących. Nic dziwnego, że dermatologia i kosmetologia tak chętnie z niego korzystają - zwłaszcza przy problemach skórnych, które wymagają porządnego, naturalnego wsparcia.

Dziegieć brzozowy, sosnowy i węglowy - czym się różnią?

Zamieszanie wokół różnych rodzajów dziegciu jest zupełnie zrozumiałe - w końcu każdy z nich wygląda podobnie, pachnie intensywnie i kojarzy się z „czymś na skórę”. A jednak różnice między dziegciem brzozowym, sosnowym i węglowym są naprawdę znaczące. Jeśli zastanawiasz się, który z nich sprawdzi się w pielęgnacji, a który ma bardziej techniczne lub medyczne zastosowania, poniżej znajdziesz najprostsze możliwe wyjaśnienie.

Dziegieć brzozowy - najdelikatniejszy z tej trójki.

• świetny w pielęgnacji skóry problematycznej,
• dobrze tolerowany przez większość osób,
• mniej drażniący niż węglowy,
• często stosowany w kosmetykach naturalnych.

Dziegieć sosnowy - ma podobne właściwości, ale zwykle:

• ma bardziej żywiczny zapach,
• jest nieco mniej łagodny niż brzozowy,
• sprawdza się głównie w produktach dezynfekujących i oczyszczających.

Dziegieć węglowy - to już zupełnie inna liga.

• powstaje nie z drewna, ale z frakcji węgla,
• jest dużo silniejszy,
• często stosowany w preparatach dermatologicznych,
• rzadziej trafia do pielęgnacji naturalnej ze względu na intensywność działania.

Podsumowując: brzozowy jest najbardziej kosmetyczny, sosnowy bardziej techniczny, a węglowy najsilniejszy i najczęściej kojarzony z dermatologią kliniczną.

Do czego służy dziegieć brzozowy? Zastosowanie w pielęgnacji i dermatologii

Dziegieć brzozowy ma opinię składnika dla skór, które już nic nie zaskoczy - i coś w tym jest. To jeden z tych surowców, które najlepiej czują się tam, gdzie skóra potrzebuje konkretu, równowagi i uspokojenia. Sprawdza się zarówno w pielęgnacji codziennej, jak i w bardziej ukierunkowanych formułach, tworzonych z myślą o skórze kapryśnej czy nadreaktywnej. Jego działanie wynika z bogatego składu, który łączy właściwości łagodzące, oczyszczające i regulujące - bez zbędnego obciążenia dla naskórka.

Na co dobry jest dziegieć?

Choć dziegieć brzmi staroświecko, wciąż potrafi zrobić świetną robotę, szczególnie wtedy, gdy skóra:

• łatwo się przetłuszcza, a jednocześnie bywa podrażniona,
• ma tendencję do reagowania przesadnie na drobne bodźce,
• jest nierówna w fakturze, zaczerwieniona lub szybko się obraża,
• potrzebuje wsparcia w regulacji - zarówno na skórze głowy, jak i na ciele,
• bywa wrażliwa na zmianę pogody, kosmetyków czy tempa dnia.

Dziegieć działa tu trochę jak doświadczony mediator: uspokaja to, co spięte, oczyszcza to, co przeciążone, i pomaga wrócić do równowagi, kiedy skóra jest „nie w humorze”.

Właściwości, które stoją za jego skutecznością

To, że dziegieć działa, to nie magia - to chemia. A konkretnie zestaw naturalnych związków, które:

• wyciszają nadreaktywność skóry,
• pomagają łagodzić zmiany skórne,
• regulują pracę gruczołów, wspierając skórę skłonną do przetłuszczania,
• delikatnie oczyszczają i odblokowują, dzięki właściwościom keratolitycznym,
• sprzyja utrzymaniu komfortu i równowagi naskórka,
• wspierają regenerację, kiedy skóra potrzebuje dodatkowej troski.

Efekt? Skóra często staje się spokojniejsza, bardziej świeża i równomierna, a na skórze głowy - mniej podatna na swędzenie i nadmierne przetłuszczanie.

Kiedy uważać?

Dziegieć brzozowy to mocny charakter, dlatego warto podejść do niego z uważnością - tak jak do wszystkiego, co działa intensywnie. Warto pamiętać:

• Ma naturalne właściwości fotouczulające, więc nie łączymy go ze słońcem.
• Może mieć wyraźny aromat, który dla jednych jest „jak z lasu”, a dla innych… cóż, nieprzyjemny zapach.
• Skóry bardzo delikatne mogą zareagować na pierwsze użycie - dlatego zawsze warto zrobić test przed pełną aplikacją.
• Najlepiej wprowadzać go stopniowo, zaczynając od kosmetyków delikatniej stężonych, np. mydeł czy szamponów.

Dobrze dobrany i mądrze stosowany dziegieć brzozowy potrafi jednak odwdzięczyć się z nawiązką - szczególnie jeśli Twoja skóra lub skóra głowy bywa trudna, chimeryczna i potrzebuje konkretnego wsparcia.

Dziegieć brzozowy - jak stosować na skórę i włosy?

Dziegieć brzozowy to składnik, który lubi jasne zasady i najlepiej działa wtedy, gdy wprowadzamy go do pielęgnacji spokojnie i świadomie. Nie zachowuje się jak delikatny tonik - to raczej sprytny regulator, który potrafi wyciszyć, oczyścić i przywrócić balans skórze, kiedy ta zaczyna być bardziej kapryśna. Aby uzyskać z niego jak najwięcej korzyści, warto wiedzieć, jak mądrze włączyć go do codziennych rutynach pielęgnacyjnych na skórze i włosach.

Na skórę głowy

Stosowanie dziegciu brzozowego na skórę głowy najczęściej zaczyna się od szamponu - to forma najbezpieczniejsza, a jednocześnie najbardziej praktyczna. Szampon z dziegciem brzozowym nakłada się na mokrą skórę głowy, masuje delikatnie, zostawia na chwilę i spłukuje, co pozwala składnikowi działać tam, gdzie jest najbardziej potrzebny. Takie mycie sprawdza się wtedy, gdy skóra u nasady szybko się przetłuszcza lub reaguje przesadnie na zmiany pogody, wody czy kosmetyków. Przy bardziej wrażliwej skórze można ograniczyć aplikację wyłącznie do nasady włosów, a długości zabezpieczać odżywką. Regularne, ale niezbyt częste stosowanie działa jak miękki reset, który uspokaja skórę głowy, zapewniając jej większą równowagę.

Na ciało i twarz

W pielęgnacji twarzy i ciała dziegieć brzozowy sprawdza się przede wszystkim tam, gdzie skóra potrzebuje porządnego oczyszczenia i lekkiego odblokowania. Najczęściej występuje w formie mydła dziegciowego, które łączy działanie regulujące z delikatnością codziennej pielęgnacji. Można używać go co kilka dni, dostosowując częstotliwość do tego, jak skóra reaguje na kontakt ze smołą drzewną. Na twarzy najlepiej stosować je krótkim masażem lub punktowo, szczególnie wtedy, gdy skóra staje się bardziej wymagająca. Na ciele sprawdzi się w obszarach, które potrzebują dodatkowego oczyszczenia, świeżości i równowagi.

Kosmetyki z dziegciem brzozowym - kiedy warto po nie sięgnąć?

Kosmetyki z dziegciem brzozowym mają swoje pięć minut zawsze wtedy, gdy skóra zaczyna sygnalizować, że potrzebuje czegoś więcej niż standardowej pielęgnacji. To momenty, w których reaguje szybciej, przetłuszcza się bardziej niż zwykle, bywa kapryśna lub po prostu wymaga porządnego oczyszczenia i wyciszenia. Właśnie wtedy formuły z dziegciem, dobrze zbalansowane i tworzone z myślą o skórze problematycznej, potrafią zrobić prawdziwą różnicę. Szczególnie jeśli sięgamy po produkty o przemyślanych składach, takie jak nasze, szpakowe - naturalne, dopracowane i oparte na składnikach, które działają konkretnie, ale z wyczuciem.

Szampon dziegciowy

Szampon z dziegciem to wybór dla osób, które mają poczucie, że ich skóra głowy potrzebuje przewietrzenia, regulacji i spokojnego powrotu do równowagi. Szampon dziegciowy do włosów w kostce od 4 Szpaków sprawdza się szczególnie wtedy, gdy u nasady dzieje się „za dużo”: przetłuszczanie, wahania świeżości, wrażliwość na zmianę pogody czy wody. Kostka dobrze się pieni, jest wygodna w użyciu i dzięki obecności dziegciu działa jak miękki reset - oczyszcza, wycisza i pozwala skórze głowy złapać oddech.

Mydło dziegciowe

Jeśli skóra na ciele lub twarzy potrzebuje porządnego odblokowania i głębszego oczyszczenia, a klasyczne żele przestają robić wrażenie, mydło dziegciowe w kostce od 4 Szpaków może okazać się świetnym rozwiązaniem. Działa zdecydowanie, ale wciąż z wyczuciem - usuwa nadmiar sebum, odświeża i przynosi poczucie czystości tam, gdzie skóra bywa bardziej wymagająca, jak plecy, ramiona czy dekolt.

Dla osób, które wolą łagodniejszą aplikację i nie przepadają za tarciem kostką, równie dobrą opcją jest dziegciowe mydło w płynie. Łączy oczyszczające właściwości dziegciu z delikatną bazą myjącą, dzięki czemu sprawdza się w codziennym stosowaniu, zwłaszcza na obszarach podatnych na szybkie przetłuszczanie lub reagujących bardziej intensywnie na zmiany w pielęgnacji.

Dziegieć w pielęgnacji skóry problematycznej

Dziegieć brzozowy to jeden z tych składników, które z pozoru wyglądają niepozornie, a w praktyce potrafią zrobić dla skóry naprawdę dużo. Choć pachnie intensywnie i nie udaje delikatnego dodatku, działa dokładnie tam, gdzie skóra potrzebuje konkretu: porządkuje, uspokaja, oczyszcza i przywraca równowagę, kiedy ta zaczyna się wymykać. Dzięki swoim naturalnym właściwościom regulującym świetnie sprawdza się w pielęgnacji skóry wymagającej, reaktywnej, kapryśnej czy skłonnej do przetłuszczania - zarówno na twarzy i ciele, jak i na skórze głowy.

Ważne jest jednak mądre podejście: wprowadzanie dziegciu powoli, obserwowanie reakcji skóry i łączenie go z łagodną pielęgnacją, która zapewni komfort i nawilżenie. Wtedy pokazuje pełnię swoich możliwości, nie obciążając przy tym naskórka.

Gotowe kosmetyki z dziegciem - takie jak szampon dziegciowy, mydło dziegciowe w kostce czy mydło dziegciowe w płynie od 4 Szpaków - dają bezpieczną i wygodną formę korzystania z jego właściwości na co dzień. To produkty stworzone z myślą o skórze, która potrzebuje trochę więcej troski, balansu i uspokojenia, bez zbędnych komplikacji.

Finalnie dziegieć brzozowy to składnik, który warto poznać i wprowadzić do pielęgnacji świadomie. Może nie jest najpiękniej pachnącym bohaterem kosmetyczki, ale zdecydowanie jednym z tych, które robią robotę - uczciwie, skutecznie i w zgodzie z naturalnymi procesami skóry.

Autorka
Marta Wałuszko
Mydlarnia Cztery Szpaki

Źródła:

1. Richert A. Dziegieć kiedyś i dziś: wiadomości zebrane. Przemysł Chemiczny, 2022, 101(9): 653–659. 
2. Barnes T. M., Greive K. Topical pine tar: History, properties and use as a treatment for common skin conditions. Australasian Journal of Dermatology, 2016. Dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5434829/

FAQ