Łuszczyca skóry – przyczyny, objawy i leczenie. Co musisz wiedzieć?

Łuszczyca to przewlekła choroba zapalna skóry, która charakteryzuje się występowaniem czerwonych, dobrze odgraniczonych plam, pokrytych srebrzystymi łuskami. Jest to schorzenie o podłożu immunologicznym, w którym układ odpornościowy błędnie atakuje zdrowe komórki skóry, prowadząc do ich nadmiernej produkcji i złuszczania.

Łuszczyca może występować w różnych formach i stopniach nasilenia, wpływając na komfort życia pacjentów. Choroba ta dotyka około 2-3% populacji na całym świecie, a jej objawy mogą występować w każdym wieku, choć najczęściej ujawniają się w okresie młodzieńczym lub dorosłym.

Przyczyny łuszczycy skóry

Łuszczyca jest przewlekłą chorobą skóry o podłożu genetycznym i immunologicznym, w której układ odpornościowy błędnie atakuje zdrowe komórki skóry, powodując ich nadmierną proliferację (nadmierny wzrost lub rozmnażanie się komórek). Główne przyczyny to predyspozycje dziedziczne, szczególnie geny związane z układem odpornościowym, oraz czynniki środowiskowe, takie jak stres, infekcje (zwłaszcza paciorkowcowe), zmiany pogodowe, urazy skóry, zaburzenia hormonalne, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu oraz niektóre leki. Do rozwoju choroby mogą również przyczyniać się zmiany w mikrobiomie skóry.

Łuszczyca – objawy

Łuszczyca jest najczęściej kojarzona z charakterystycznymi czerwonymi, wyraźnie odgraniczonymi plamami lub blaszkami skórnymi pokrytymi srebrzystymi łuskami. Jednak to nie wszystkie objawy rozwoju łuszczycy. 

Jakie jeszcze istnieją najczęściej występujące objawy u osób chorych na łuszczycę? 

• Swędzenie – występuje u niektórych pacjentów, ale nie jest obecne u wszystkich.
• Złuszczanie skóry – na powierzchni zmian łuszczycowych łuski łatwo odpadają, co może prowadzić do krwawienia.
• Zajęcie typowych miejsc – zmiany skórne najczęściej występują w obrębie owłosionej skóry głowy, na łokciach, kolanach i w dolnej części pleców. Niekiedy również w okolicach dłoni i stóp oraz pach.
• Łuszczyca paznokci - na paznokciach mogą ujawnić się charakterystyczne wgłębienia, żółte plamy, zgrubienia lub łamliwość.
• Zwiększone pogrubienie skóry (hiperkeratoza) – pojawia się na powierzchni skóry, szczególnie w miejscach intensywnego tarcia.
• Ból stawów – występuje w przypadku łuszczycowego zapalenia stawów, które może towarzyszyć łuszczycy stawowej.

Rodzaje łuszczycy

Łuszczyca występuje w kilku głównych postaciach, z których każda ma charakterystyczne objawy i może wymagać innego podejścia terapeutycznego. Oto najczęściej spotykane typy łuszczycy:

1. Łuszczyca plackowata tzw. łuszczyca zwyczajna – to najczęstsza forma, charakteryzująca się czerwonymi, łuskowatymi plamami, które pokrywają się srebrzystymi łuskami. Zwykle występuje na skórze głowy, łokciach i kolanach.

2. Łuszczyca kropelkowa  – objawia się licznymi, małymi, krostkowymi zmianami na skórze, które przypominają kropelki. Często pojawia się po infekcji, zwłaszcza po anginie.

3. Łuszczyca krostkowa – charakteryzuje się obecnością pęcherzyków wypełnionych ropą, które mogą pojawiać się na skórze rąk i stóp. W cięższej formie może dotyczyć całego ciała.

4. Łuszczyca odwrócona – zmiany skórne pojawiają się w miejscach, w których człowiek zwykle się poci, takich jak pachy, pachwiny czy okolice narządów płciowych. Objawia się czerwonymi, gładkimi plamami bez łuszczenia.

5. Łuszczyca stawowa (łuszczycowe zapalenie stawów) – towarzyszy jej zapalenie stawów, które może prowadzić do bólu i sztywności w stawach, często z towarzyszącymi zmianami skórnymi.

6. Łuszczyca paznokci – zmiany dotyczą paznokci, które mogą stać się porysowane, zniekształcone lub łamliwe. Często współwystępuje z innymi formami łuszczycy.

Diagnostyka łuszczycy

Diagnostyka łuszczycy opiera się na ocenie klinicznej, obejmującej charakterystyczne zmiany skórne, takie jak dobrze odgraniczone czerwone blaszki pokryte srebrzystą łuską, oraz ich typowe lokalizacje (np. łokcie, kolana, skóra głowy). W razie wątpliwości wykonuje się biopsję skóry w celu potwierdzenia rozpoznania. Lekarz może także zlecić badania wykluczające inne choroby skóry lub testy na infekcje wywołujące zaostrzenia. W przypadkach stawowych diagnostyka obejmuje badania obrazowe, jak RTG czy rezonans.

Łuszczyca – leczenie

Leczenie łuszczycy zależy od stopnia nasilenia choroby, lokalizacji zmian oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Głównym celem terapii jest złagodzenie objawów, poprawa wyglądu skóry oraz zapobieganie nawrotom, które łuszczyca może powodować (ze względu na to, że jest to choroba, której nie da się do końca wyleczyć).

Oto podstawowe metody leczenia:

Leczenie miejscowe

W łagodnych i umiarkowanych przypadkach łuszczycy stosuje się leczenie miejscowe, które pomaga złagodzić objawy skórne choroby:

• Emolienty i nawilżanie – pomagają zmiękczać skórę, redukują łuszczenie i uczucie suchości.
• Maści z kortykosteroidami – redukują stan zapalny i świąd.
• Preparaty z kwasem salicylowym – wspomagają złuszczanie naskórka.
• Witamina D3 (kalcypotriol) – reguluje procesy skórne i zmniejsza łuszczenie.
• Mocznik - w wyższych stężeniach (10-30%) pomaga rozluźnić wiązania między komórkami warstwy rogowej naskórka, co ułatwia złuszczanie nadmiernie narastających łusek w łuszczycy. W niższych stężeniach (2-10%)  działa jako humektant, czyli substancja wiążąca wodę w naskórku. Poprawia nawilżenie skóry, co jest istotne w łuszczycy, gdzie powierzchnia na skórze często jest przesuszona. Wspomaga też procesy regeneracyjne naskórka, co sprzyja gojeniu zmian łuszczycowych.

Fototerapia

Terapia światłem UVB lub UVA (światło UVA w połączeniu z psoralenami) pomaga zmniejszyć zmiany skórne i stan zapalny. Jest to skuteczna opcja w przypadku umiarkowanej i ciężkiej łuszczycy.

Leczenie ogólnoustrojowe

Kiedy leczenie miejscowe nie przynosi rezultatów lub w przypadkach najcięższych postaci łuszczycy stosuje się leczenie ogólnoustrojowe:

• Retinoidy – są zalecane w przypadku łuszczycy krostkowej, pomagają w regulacji procesu odnowy skóry.
• Metotreksat – hamuje syntezę DNA, RNA i białek, co spowalnia procesy zapalne i zmniejsza aktywność układu odpornościowego. Stosuje się go w przypadkach, kiedy inne leki nie działają. 
• Cyklosporyna – zmniejsza nadmierną aktywność układu odpornościowego, co jest istotne w leczeniu chorób o podłożu zapalnym i autoimmunologicznym, takich jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry.
• Leki biologiczne – nowoczesna terapia ukierunkowana na specyficzne elementy układu odpornościowego, np. inhibitory TNF-alfa, IL-17 czy IL-23.

Zmiana stylu życia

W leczeniu ogólnym pomocna jest zmiana stylu życia. W przypadku łuszczycy bardzo ważne jest dbanie o zdrową dietę, bogatą w kwasy omega-3, witaminy i minerały. Niemniej ważne są: rezygnacja z alkoholu i palenia papierosów, oraz unikanie stresu, które pogarszają przebieg choroby.

Wsparcie psychologiczne

Łuszczyca często wpływa na samoocenę i jakość życia pacjenta. Warto więc skorzystać z pomocy psychologa lub grup wsparcia, aby lepiej radzić sobie z wyzwaniami emocjonalnymi, jakie niesie za sobą.

Domowe sposoby leczenia łuszczycy 

Oto kilka domowych sposobów, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów łuszczycy:

Nawilżenie skóry

• Olej kokosowy: Ma właściwości nawilżające i przeciwzapalne, co pomaga złagodzić swędzenie i suchość skóry.
• Masło shea: Głęboko nawilża skórę i wspiera jej regenerację, co jest ważne przy nadmiernym złuszczaniu naskórka.
• Aloes: Żel aloesowy ma właściwości kojące i przeciwzapalne, może pomóc w łagodzeniu podrażnionej skóry.

Nakładanie ich bezpośrednio na zajętą przez chorobę skórę może pomóc złagodzić jej objawy.

Kąpiele

• Kąpiele w owsie: Płatki owsiane mają właściwości łagodzące i pomagają nawilżyć skórę. Wystarczy dodać je do wody w wannie.
• Kąpiele w soli Epsom:  Sól pomaga w łagodzeniu stanów zapalnych i poprawia stan skóry. 

Zioła i oleje

• Olejek z drzewa herbacianego: Ma działanie przeciwzapalne i przeciwgrzybicze, pomaga w leczeniu objawów łuszczycy.
• Nagietek: Ma właściwości przeciwzapalne i łagodzące, wspomaga proces gojenia skóry.

Można wykonać z ich pomocą okłady na podrażnione części ciała 2-3 razy w tygodniu. 

Dieta

• Omega-3: Kwasy tłuszczowe omega-3, zawarte w rybach, orzechach i nasionach lnu, mogą pomóc w redukcji stanu zapalnego skóry.
• Witamina D: Niskie poziomy witaminy D mogą pogarszać objawy łuszczycy, dlatego warto spożywać pokarmy bogate w tę witaminę lub rozważyć suplementację (po konsultacji z lekarzem).

Indywidualne sposoby leczenia łuszczycy pod okiem lekarza dermatologa oraz odpowiednia pielęgnacja skóry z łuszczycą pozwalają skutecznie kontrolować chorobę i znacznie poprawić komfort życia.

Źródła:

1. West J, Ogston S, Foerster J. Safety and Efficacy of Methotrexate in Psoriasis: A Meta-Analysis of Published Trials. PLoS One. 2016 May 11;11(5):e0153740. doi: 10.1371/journal.pone.0153740. Erratum in: PLoS One. 2016 Jul 5;11(7):e0158928. doi: 10.1371/journal.pone.0158928. PMID: 27168193; PMCID: PMC4864230.
2. Owczarczyk-Saczonek A., Placek W.; Łuszczyca jako choroba autoimmunologiczna; Przegl. Dermatol 2014, 101, 278–287DOI: 10.5114/dr.2014.45121.
3. Romańska-Gocka K.; Farmakoterapia Łuszczycy; Terapia i leki, Tom 65, nr 9, 2009, s: 647-654.