Powrót do wpisów 17 grudnia 2024

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) - objawy, przyczyny i leczenie

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to dolegliwość, która może dotknąć każdego z nas, niezależnie od wieku. Choć nie jest groźna dla zdrowia, jej objawy potrafią być uciążliwe i wpływać na komfort codziennego życia. Zrozumienie przyczyn oraz skuteczne metody leczenia mogą znacząco poprawić stan skóry i przywrócić jej naturalną równowagę. Dowiedz się, jak rozpoznać ŁZS, jakie ma przyczyny i jak sobie z nim radzić!

Łojotokowe zapalenie skóry — jakie ma przyczyny?

Dokładne powody przewlekłej choroby skóry nie są do końca znane. Niemniej istnieje kilka czynników, które sprzyjają jej rozwojowi. Za główne uważa się nadaktywność skórnych gruczołów łojowych (zbyt intensywna produkcja sebum) i nieprawidłowy proces odnawiania komórek naskórka (przyspieszone rogowacenie). Są to czynniki sprzyjające rozwijaniu się infekcji grzybiczej na powierzchni skóry — drożdżaka z rodzaju Malassezia.

Oprócz tego na rozwój choroby mogą wpływać czynniki genetyczne, środowiskowe (zmiany temperatury, stres, zanieczyszczenia powietrza, dieta, alkohol czy palenie tytoniu), zmiany hormonalne, zaburzenia bariery ochronnej skóry, zmieniony stan układu odpornościowego oraz niewłaściwa pielęgnacja skóry. Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry mogą mieć również podłoże w innych schorzeniach skórnych, takich jak trądzik różowaty, łuszczyca, czy atopowe zapalenie skóry.

Jak objawia się łojotokowe zapalenie skóry?

ŁZS to przewlekła choroba zapalna skóry, która może występować w różnych miejscach ciała, zwłaszcza w obszarach bogatych w gruczoły łojowe, takich jak skóra głowy, twarz, dekolt, plecy i fałdy skórne. Przebieg choroby może różnić się w zależności od nasilenia i lokalizacji.

Czym jest łojotokowe zapalenie skóry?

zmiany skórne występują w typowych miejscach - najczęściej pojawiają się na owłosionej skórze głowy, na twarzy (zwłaszcza w okolicach brwi, nosa, uszu), w fałdach skórnych (pod pachami, w pachwinach), a także na klatce piersiowej i plecach. U dzieci mogą występować w okolicach pieluszkowych. Defekty pojawiają się także w obrębie paznokci, zwłaszcza u dorosłych osób (są to źółte plamy, pęknięcia i pogrubienia na płytce),
tłuste, żółtawe łuski i strupy - mogą tworzyć się zwłaszcza na skórze głowy, brwiach, za uszami, a także w fałdach skórnych (np. w okolicy nosa, wokół uszu, w pachwinach),
zaczerwienienie skóry i stany zapalne - dotyczą obszaru skóry dotkniętego strupkami i łuskami, skóra łojotokowa może być również cieplejsza w dotyku,
świąd skóry - swędzenie nie zawsze występuje w przypadku ŁZS, ale może nasilać się w wyniku podrażnienia skóry czynnikami nasilającymi objawy,
suchość skóry - pomimo, że objawy łojotokowego zapalenia skóry dotyczą głównie nadmiaru łoju, to złuszczający się naskórek może sprawiać, że skóra będzie wyglądać na wysuszoną,
pogorszenie objawów w określonych warunkach - kondycja skóry może pogarszać się w wyniku stresu, zmiany pogody, zmniejszonej odporności organizmu, a także w wyniku stosowania agresywnych produktów do pielęgnacji skóry.

Łojotokowe zapalenie skóry, czyli ciemnienucha - nie tylko u niemowląt

Łzs u niemowląt i dorosłych jest wynikiem nadmiernej produkcji łoju przez gruczoły łojowe w skórze głowy, które są szczególnie aktywne w pierwszych miesiącach życia. U dorosłych jest to zazwyczaj określane jako łojotokowe zapalenie skóry lub łupież tłusty.

Prowadzi to do gromadzenia się sebum, które zastyga i przybiera postać żółtych, tłustych łusek i strupków na skórze głowy. Ciemieniucha jest łagodną formą choroby i zazwyczaj ustępuje samoistnie.

Jaki szampon będzie odpowiedni przy łojotokowym zapaleniu skóry głowy?

Odpowiedni szampon na łojotokowe zapalenie skóry głowy powinien zawierać składniki, które pomogą w kontrolowaniu objawów tej choroby, takich jak nadmierne przetłuszczanie się skóry głowy, świąd, zaczerwienienie, łupież oraz wypadanie włosów. Szampon powinien:

Działać przeciwgrzybiczo – składniki takie jak dziegieć, ketokonazol, pirytionian cynku, siarczek selenu czy olejek z drzewa herbacianego skutecznie zwalczają grzyby drożdżopodobne Malassezia, które przyczyniają się do rozwoju ŁZS.
Łagodzić podrażnienia i swędzenie – substancje takie jak alantoina, d-pantenol, wyciąg z rumianku, czy niacynamid działają przeciwzapalnie, łagodzą zaczerwienienia oraz świąd, a także wspomagają regenerację skóry.
Oczyszczać i regulować wydzielanie sebum – kwas salicylowy lub siarka pomagają w usuwaniu nadmiaru łoju, zapobiegając powstawaniu łusek i obniżając przetłuszczanie się skóry głowy.
Zawierać substancje nawilżające – substancje takie jak gliceryna, aloes czy masło shea pomagają nawilżyć skórę głowy, zapobiegając jej nadmiernemu wysuszaniu, które może występować przy stosowaniu niektórych preparatów.
Wspierać wzmocnienie włosów – szampony zawierające witaminy z grupy B (np. biotynę) oraz cynk mogą pomóc w redukcji wypadania włosów, które często towarzyszy ŁZS.

Wskazówki przy wyborze szamponu:

Unikaj produktów zawierających alkohol i silikony, które mogą wysuszać skórę głowy.
Wybieraj szampony przeznaczone do skóry wrażliwej i skłonnej do stanów zapalnych.
Zwracaj uwagę na pH produktu, które powinno być neutralne dla skóry głowy.

Co pomaga na łojotokowe zapalenie skóry?

Niektóre składniki w kosmetykach do pielęgnacji ciała mogą pomóc złagodzić objawy choroby i tym samym podnieść komfort codziennego życia z nieprzyjemnymi dolegliwościami. Warto szczególną uwagę zwrócić na:

Dziegieć

Szczególnie w postaci dziegciowego szamponu lub mydła działa przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo, przeciwświądowo, przeciwpasożytniczo, przeciwbakteryjnie i ma działanie odkażające. Pomaga w redukcji charakterystycznych objawów ŁZS, takich jak łuszczenie się skóry i zaczerwienienie.

Hydrolat lawendowy

Ma właściwości kojące, przeciwzapalne i łagodzące podrażnienia. Działa również antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo, co może pomóc w kontroli rozwoju grzybów, które przyczyniają się do nawrotów i nasilenia ŁZS. Może być stosowany do przemywania skóry, a także jako tonik łagodzący podrażnienia i zaczerwienienia.

Kwas salicylowy

Działa keratolitycznie, czyli pomaga usunąć martwy naskórek, zapobiegając jego gromadzeniu się i tworzeniu łusek. Działa również przeciwzapalnie i oczyszczająco. Można go znaleźć w szamponach, tonikach lub maściach, które pomagają złuszczać naskórek i łagodzić stany zapalne.

Niacynamid

Ma działanie przeciwzapalne i łagodzące. Pomaga w redukcji zaczerwienień, poprawia barierę skórną i zmniejsza wydzielanie sebum, co jest szczególnie ważne w przypadku ŁZS. Może być stosowany w postaci serum, kremów lub emulsji, bezpośrednio na zmienione miejsca na skórze.

Domowe sposoby na ŁZS

Oto kilka naturalnych metod, które mogą przynieść ulgę:

Aloes

Aloes ma właściwości łagodzące, nawilżające i przeciwzapalne. Może pomóc w redukcji swędzenia i zaczerwienienia oraz w regeneracji uszkodzonej skóry. Nałóż żel aloesowy bezpośrednio na zmienione chorobowo miejsca, pozostaw na 15-20 minut, a następnie spłucz ciepłą wodą.

Olejek z drzewa herbacianego

Ma silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, co czyni go skutecznym środkiem w walce z ŁZS, który jest często związany z rozwojem grzybów Malassezia. Dodaj kilka kropel olejku do szamponu lub wymieszaj z olejem bazowym (np. olejem kokosowym) i wmasuj w skórę. Pozostaw na 10–15 minut, a następnie spłucz. Można go stosować 1–2 razy w tygodniu.

Olej kokosowy

Ma właściwości nawilżające i przeciwzapalne, dzięki czemu jest skuteczny w leczeniu suchych i podrażnionych miejsc na skórze. Zawiera w sobie kwas laurynowy, który działa przeciwgrzybiczo. Nanieś niewielką ilość oleju kokosowego w miejsce zmian na owłosionej skórze głowy lub ciała i pozostaw na 30 minut, a następnie dokładnie spłucz.

Ocet jabłkowy

Ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze oraz pomaga przywrócić naturalne pH skóry, co jest ważne w leczeniu ŁZS. Rozcieńcz ocet jabłkowy wodą (1 część octu, 3 części wody) i stosuj na skórę głowy lub ciało jako tonik. Pozostaw na kilka minut, a następnie spłucz.

Miód

Ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i nawilżające, co pomaga w leczeniu podrażnionej skóry. Nałóż cienką warstwę miodu miejscowo i pozostaw na 15-20 minut, a następnie spłucz letnią wodą.

Probiotyki

Chociaż probiotyki nie są bezpośrednio stosowane na skórze, mogą wpływać na poprawę jej zdrowia i zmniejszenie objawów ŁZS. Probiotyki wspomagają równowagę mikrobiomu jelitowego, co pozytywnie wpływa na zdrowie skóry. Spożywaj je w formie suplementów lub żywności fermentowanej, jak jogurt, kefir, kimchi lub kiszona kapusta.

Ziołowe okłady i herbatki do picia

Zioła takie jak rumianek i nagietek mają działanie przeciwzapalne, kojące i łagodzące, co może pomóc w redukcji podrażnień. Przygotuj napar z rumianku lub nagietka, a po ostudzeniu użyj go do przemywania skóry lub stosuj okłady. Pij napar z rumianku lub pokrzywy codziennie, aby wspomóc organizm w walce ze stanami zapalnymi.

Źródła:

Fitzpatrick’s Dermatology in General Medicine. 8th ed, McGraw-Hill medical, 2012
Griffiths, Christopher E. M., i in., redaktorzy. Rook’s Textbook of Dermatology. Volume 4. Ninth edition, John Wiley & Sons Inc, 2016.
Adalsteinsson JA, Kaushik S, Muzumdar S, Guttman-Yassky E, Ungar J. An update on the microbiology, immunology and genetics of seborrheic dermatitis. Exp Dermatol. 2020 May;29(5):481-489. doi: 10.1111/exd.14091. Epub 2020 Mar 16. PMID: 32125725.