Wprowadzenie – czym jest holistyczne podejście do zdrowia?

Holos (z gr. Całość)
Holistyczne podejście do zdrowia to patrzenie na człowieka jako na całość – splecioną sieć procesów fizjologicznych, emocji, stylu życia i środowiska, w którym funkcjonuje. To odejście od myślenia „objawami”, a powrót do źródła – do przyczyny, która często kryje się głębiej niż w samej skórze czy jednym układzie organizmu.

W praktyce współczesnej, świadomej medycyny i kosmetologii oznacza to działanie kompleksowe. Równoległą troskę o ciało, umysł i emocje – bo równowaga między nimi przekłada się na kondycję organizmu- w tym także skóry, tempo starzenia, odporność, samopoczucie i jakość życia. Holistyczna diagnostyka nie skupia się wyłącznie na tym, co widać w lustrze – pyta o sen, stres, hormony, dietę, relacje, czy mikrobom jelitowy. To szukanie odpowiedzi, dlaczego organizm reaguje w określony sposób, zamiast maskować pojedyncze objawy.

Dlaczego warto myśleć całościowo? Bo prawdziwe zdrowie i piękno nie powstają w naskórku. Skóra jest zwierciadłem tego, co dzieje się wewnątrz – jej stan często sygnalizuje, że coś wymaga naszej uważności. W holistycznym podejściu każdy symptom jest informacją, a nie problemem.

Spis treści:

Holistyczne podejście do zdrowej skóry – więcej niż pielęgnacja

Skóra jest integralną częścią całego ciała, a zarazem niezwykle czułym miernikiem tego, co dzieje się w środku. To nie tylko fizyczna powłoka, ale aktywny organ komunikacji – z tym co wewnątrz fizycznie, ale i mentalnie oraz ze światem zewnętrznym.

W holistycznym ujęciu zdrowa skóra to nie efekt jednej dobrej rutyny pielęgnacyjnej czy drogiego serum, ale wynik równowagi: metabolicznej, hormonalnej, emocjonalnej i środowiskowej. Widzimy to szczególnie w sytuacjach silnego stresu, braku snu, nieprawidłowej diety czy chronicznych stanów zapalnych – bo skóra reaguje natychmiast. Pojawia się tkliwość, szarość, utrata jędrności, zmiany naczyniowe, trądzik czy przesuszenie.

• Ciało, umysł i środowisko – to trzy nierozerwalne elementy, które wpływają na kondycję skóry. W skrócie, nie zagłębiając się w skomplikowane procesy fizjologiczne, wygląda to tak:
• Ciało – gospodarka hormonalna, mikrobiom, dieta, nawodnienie, aktywność fizyczna – to podstawowe filary wpływające na regenerację komórek skóry i przeciwdziała namnażaniu się stanów zapalnych.
• Umysł – przewlekły stres, kumulowanie emocji podnoszą poziom kortyzolu, co może zaburzyć barierę hydrolipidową, nasilić trądzik i przyspieszyć starzenie.
• Środowisko – zanieczyszczenia powietrza, promieniowanie HEV i UV, temperatura, klimat oraz rytm życia wpływają na odporność i warunkują tempo fotostarzenia skóry.

To, dlatego holistyczna pielęgnacja zaczyna się dużo wcześniej niż w łazience. Zaczyna się od tego, co na talerzu, w głowie i sercu. Pielęgnacja to ważny element, ale nie jedyny. Skóra nie jest problemem do rozwiązania, tylko wiadomością do odszyfrowania.

Dieta antyoksydacyjna – odżywianie dla skóry od wewnątrz

Odpowiednia pielęgnacja skóry jest bardzo ważna i pełni niebagatelną rolę wzmacniającą i ochronną, ale niestety, zdrowa skóra nie zaczyna się w słoiczku z kremem. Zaczyna się na talerzu. To, co jemy, wpływa na nasze komórki szybciej i mocniej, niż się nam wydaje – a w przypadku skóry, efekty (zarówno pozytywne, jak i negatywne) potrafią być widoczne niemal natychmiast.

Dieta antyoksydacyjna to sposób odżywiania, który wspiera organizm w walce ze stresem oksydacyjnym, jednym z głównych czynników przyspieszających starzenie skóry. Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki, czyli cząsteczki uszkadzające komórki skóry, włókna kolagenowe i naczynia krwionośne. Dzięki temu nie tylko spowalniają proces starzenia, ale również poprawiają koloryt, gęstość i naturalny blask skóry.

Kluczowe składniki odżywcze:

• Witamina C – silny antyoksydant wspierający produkcję kolagenu, rozjaśniający przebarwienia i wzmacniający naczynka. Jej bogatym źródłem są m.in. natka pietruszki, acerola, kiwi, czerwona papryka i owoce dzikiej róży.
• Witamina E – chroni błony komórkowe i wspomaga regenerację skóry. Znajdziesz ją w migdałach, oleju z kiełków pszenicy, orzechach laskowych i awokado.
• Beta-karoten – prowitamina A, która poprawia koloryt skóry, wzmacnia jej barierę ochronną i pomaga walczyć z fotostarzeniem. Obficie występuje w marchwi, dyni, batatach i morelach.
• Cynk – niezbędny w procesach naprawczych skóry, pomaga w gojeniu się ran i regulacji wydzielania sebum. Warto włączyć do diety pestki dyni, kakao, orzechy nerkowca czy jajka.
• Polifenole- silnie neutralizują wolne rodniki, wspomagają mikrokrążenie i elastyczność naczyń krwionośnych. Występują w zielonej herbacie, owocach jagodowych, czerwonym winie i oliwie extra virgin.
• Resweratrol – obecny w czerwonych winogronach i skórkach jagód, wpływa korzystnie na kondycję naczyń i chroni DNA komórek skóry.
• Koenzym Q10 – wspiera metabolizm komórkowy i spowalnia starzenie komórkowe, naturalnie obecny m.in. w sardynkach, brokułach i orzechach.
• Glutation – niedoceniany, a nazywany „matką wszystkich antyoksydantów”, wspiera detoksykację organizmu i ochronę skóry przed czynnikami środowiskowymi. Jego poziom zwiększa spożycie warzyw kapustnych, awokado i szparagów.

Produkty wspierające naturalne piękno:

Sięgaj po sezonowe warzywa i owoce, tłoczone na zimno oleje roślinne, kiszonki i zioła wspomagające trawienie. Jeśli jednak trudno Ci zbilansować dietę poprzez posiłki, wesprzyj się suplementacją. Wybieraj jednak mądrze, szukając naturalnych nutraceutyków, zamiast popularnych „supli z internetu”.

Czego warto unikać?

Z perspektywy skóry największymi wrogami są:
– cukry proste,
– przetworzona żywność,
– tłuszcze trans,
– alkohol
– oraz produkty smażone.

Te składniki nasilają stany zapalne, zaburzają mikroflorę jelitową i mogą nasilać problemy skórne – od trądziku po AZS i egzemę.

Nawadnianie organizmu – prosty krok do promiennej cery

Odpowiednie nawodnienie poprawia kondycję skóry- brzmi banalnie? A jednak, często najprostsze rozwiązania są najskuteczniejsze.  Skóra, podobnie jak cały organizm, potrzebuje wody do prawidłowego funkcjonowania, ponieważ sami składamy się z wody w ponad 70% – to właśnie ona wspiera regenerację, elastyczność i jędrność, a także utrzymanie prawidłowej bariery hydrolipidowej, która chroni przed utratą wilgoci i czynnikami zewnętrznymi.

Ile pić wody? Zalecenia mówią o ok. 35 ml wody na każdy kilogram masy ciała dziennie, jednak warto słuchać również sygnałów płynących z ciała. Skóra przesuszona, ściągnięta, szara – to często pierwszy objaw odwodnienia. Pamiętaj, że zapotrzebowanie rośnie latem, podczas aktywności fizycznej, w czasie choroby, a także kiedy pijesz zbyt dużo kawy czy alkoholu.

Co pić? 
Najlepiej czystą, niegazowaną wodę mineralną lub źródlaną, bogatą w minerały (np. wapń, magnez, potas). Warto też sięgać po:

• napary ziołowe (np. pokrzywa, skrzyp, rumianek) – wspomagają detoksykację i działają lekko przeciwzapalnie
• napary adaptogenne (np. ashwagandha, różeniec górski) – wspierają gospodarkę hormonalną i odporność na stres
• naturalne wody kokosowe lub domowe elektrolity (woda z cytryną, solą himalajską i odrobiną miodu) – świetne uzupełnienie płynów i minerałów, szczególnie w upalne dni.

Nie zapominaj o elektrolitach, które odpowiadają za prawidłowe nawodnienie na poziomie komórkowym. Nawet jeśli pijesz dużo wody, jej wchłanianie i zatrzymanie w organizmie zależy od równowagi sodu, potasu, magnezu i wapnia. Dlatego czasem „więcej” nie znaczy „lepiej” – kluczem jest jakość nawodnienia, nie tylko ilość.

Rytm okołodobowy – sen i regeneracja jako fundamenty zdrowej skóry

Rytm okołodobowy – sen i regeneracja jako fundamenty zdrowej skóry

W medycynie stylu życia - świecie holistycznego podejścia do zdrowia, nie ma miejsca na bagatelizowanie snu. Nocą, podczas snu wytwarzają się najważniejsze hormony, m.in. melatonina, która jest najsilniejszym antyoksydantem. Nocą również skóra przechodzi intensywny proces regeneracji, a zaburzenie rytmu okołodobowego to jeden z najczęstszych czynników pogarszających jej wygląd. Cykl dobowy skóry to ściśle zaprogramowany biologiczny zegar, który wpływa na podział komórek, produkcję sebum, krążenie i zdolność skóry do regeneracji.

W ciągu dnia skóra skupia się na ochronie – broni się przed promieniowaniem UV, zanieczyszczeniami i stresem oksydacyjnym. Nocą natomiast otwiera się na naprawę:

• zwiększa się przepuszczalność naskórka,
• intensyfikuje się mikrokrążenie,
• rośnie produkcja kolagenu
• wzrasta aktywność enzymów naprawczych.

To właśnie dlatego brak snu lub jego niska jakość skutkuje szarą, suchą skórą, workami pod oczami i nasileniem stanów zapalnych.

Higiena snu jest kosmetyk, którego nie kupisz, zadbaj więc o sen tak, jak dbasz o pielęgnację:

• rutyna snu – chodzenie spać i wstawanie o stałych porach
• ciemność i cisza – ograniczenie światła niebieskiego wieczorem, wyłączenie ekranów min. 1h przed snem
• przewietrzenie pokoju i odpowiednia temperatura – najlepiej 18-20°C
• rytuały wyciszające – np. delikatny masaż twarzy, aromaterapia, ciepła kąpiel lub napar z melisy

Sen to fundament pięknej skóry. Holistyczna rutyna wieczorna – łącząca oddech, pielęgnację i sen – to sposób, by budzić się z cerą, która naprawdę wygląda na wypoczętą.

Dobrostan psychiczny – piękno zaczyna się w głowie

W myśl zasady, że zdrowa skóra zaczyna się na talerzu, to prawdziwe piękno na pewno rozpoczyna się w głowie. W codziennym dbaniu o skórę często skupiamy się na kosmetykach i suplementach, zapominając, że stan umysłu jest równie ważny, jak dieta czy pielęgnacja. Stres przewlekły podnosi poziom kortyzolu, który nasila stany zapalne, przyspiesza procesy starzenia i pogarsza gojenie się skóry. Z kolei pozytywne myślenie, spokój i wewnętrzna równowaga psychiczna dosłownie odbijają się w jej wyglądzie – cera staje się promienna, koloryt wyrównany, a zmarszczki mniej widoczne.

Wartościowy odpoczynek – więcej niż brak pracy

Odpoczynek nie oznacza bezczynności. To świadome, jakościowe odcięcie się od bodźców, które pozwala ciału i umysłowi wejść w tryb regeneracji. I wcale nie chodzi tu o all inclusive w tropikach, bo choć ta forma jest kusząca, to większości z nas nie udaje się praktykować jej zbyt często. Regeneracja może przyjąć zdecydowanie prostszą formę np. spaceru w naturze, krótkiej drzemki, medytacji, terapii manualnej, czy nawet czytania książki w ciszy.

Takie chwile pozwalają obniżyć napięcie mięśniowe, uspokoić tętno i przywrócić prawidłową pracę układu hormonalnego.

Praktyka wdzięczności – codzienny lifting dla nastroju i skóry

Kilka minut dziennie poświęconych na zapisanie lub wypowiedzenie tego, za co jesteśmy wdzięczni, ma potężny wpływ na samopoczucie. Psychologia mówi, że regularna praktyka wdzięczności wpływa na redukcję stresu, lepszą jakość snu i  poprawę jakości życia– a to prosta droga do zdrowszej skóry.

Dbanie o zdrowie psychiczne jest filarem holistycznego podejścia do zdrowia. Prawdziwe piękno rozwija się w spokojnym, uważnym i wdzięcznym umyśle.

Regularne badania i profilaktyka zdrowotna

Zdrowie to nie tylko brak choroby, ale też regularna profilaktyka. Zdrowy organizm człowieka  to zdrowa skóra, nie ma drogi na skróty. To, co widzimy w lustrze – przesuszenie, utrata jędrności, przebarwienia czy wypryski – może być sygnałem wewnętrznych zaburzeń lub niedoborów. Holistyczne podejście zakłada, że zanim sięgniemy po kolejne kosmetyki, warto upewnić się, czy ciało ma wszystko, czego potrzebuje do regeneracji. 
Choć temat poprawy zdrowia człowieka i jej wpływu na skórę jest złożony i nie można go traktować zero-jedynkowo, to jest kilka wskaźników, które mogą być początkiem do świadomego dbania o skórę:

Jak niedobory witamin i składników mineralnych wpływają na stan skóry?

• Żelazo – jego niski poziom może powodować bladość, matowość i zwiększoną łamliwość włosów i paznokci
• Ferrytyna- jej niski poziom, ogranicza wchłanianie żelaza, jest także wstępem do stanów zapalnych i problemów z gojeniem
• Witamina D – niedobór wpływa na osłabienie bariery ochronnej skóry i nasilenie stanów zapalnych
• Witaminy z grupy B – ich brak może skutkować przesuszeniem, pękaniem kącików ust, nadwrażliwością skóry i nasilającym się napięciem mięśniowym
• Cynk – kluczowy w procesie gojenia, a jego niski poziom sprzyja trądzikowi i powolnej regeneracji
• Kwasy omega-3 – niedobory prowadzą do utraty elastyczności i chronicznej suchości skóry.

Jakie badania warto zrobić przy problemach skórnych?

• morfologia krwi,
• poziom ferrytyny i żelaza,
• profil witamin (B12, D3),
• poziom cynku i magnezu,
• lipidogram,
• badania tarczycy (TSH, FT3, FT4),
• badania hormonalne (szczególnie przy trądziku dorosłych lub nadmiernym wypadaniu włosów).

Holistyczne podejście do zdrowia opiera się nie tyle na leczeniu objawów, ale przede wszystkim na regularnej kontroli wyników i działaniu przyczynowym. Dzięki temu pielęgnacja – choć ważna – staje się uzupełnieniem głębszej troski o organizm.

Aktywność fizyczna – tlen, krążenie i detoksykacja

Ruch to nie tylko sposób na utrzymanie sylwetki – choć to nieoczywiste, to jest również jednym z filarów zdrowej, promiennej skóry. Regularna aktywność fizyczna może widocznie poprawić jakość życia. Ruch wzmacnia krążenie krwi, co przekłada się na lepsze dotlenienie i odżywienie komórek skóry. Ponadto ruch wspiera rozluźnienie napięć mięśniowych, co bezpośrednio wpływa na wygładzenie zmarszczek mimicznych. Dzięki temu skóra staje się jędrniejsza, szybciej się regeneruje i zyskuje naturalny blask.

Ruch a dotlenienie skóry

Podczas wysiłku fizycznego serce pompuje więcej krwi, przyspiesza krążenie, mikrokrążenie (karmiące komórki) ale także w tkankach zwiększa się ilość tlenu. To właśnie ten mechanizm wspiera produkcję włókien podporych i przyspiesza usuwanie toksyn. Skóra, która jest lepiej ukrwiona, staje się bardziej odporna i wolniej się starzeje.

Jak ćwiczenia redukują stres oksydacyjny?

Aktywność fizyczna w umiarkowanym zakresie silnie stymuluje naturalne mechanizmy obronne organizmu. Podczas ruchu zwiększa się produkcja enzymów antyoksydacyjnych, które neutralizują wolne rodniki. To oznacza mniejszy stres oksydacyjny – proces odpowiedzialny za przyspieszone starzenie skóry, utratę jędrności i powstawanie przebarwień.

Warto jednak pamiętać o zasadzie równowagi – nadmierny, intensywny trening bez regeneracji może działać odwrotnie, zwiększając stany zapalne w organizmie. Dlatego najlepiej wybierać aktywności, które łączą wysiłek z przyjemnością, takie jak szybki marsz, joga, pilates, pływanie czy taniec.

Naturalna pielęgnacja jako uzupełnienie podejścia holistycznego

Naturalna pielęgnacja jako uzupełnienie podejścia holistycznego

Dopełnieniem holistycznego podejścia do zdrowia skóry jest świadoma pielęgnacja. Nie przesadzona, nienachalna i nie opierająca się na trendach. Kosmetyki, które wpisują się w ten nurt, wspierają fizjologiczne procesy regeneracji, odżywiają i wzmacniają barierę ochronną skóry, nie zaburzając jej równowagi.

Rola składników aktywnych pochodzenia naturalnego

• Oleje roślinne (np. z róży, pestek malin, konopi, słodkich migdałów czy kokosowy) – dostarczają niezbędnych kwasów tłuszczowych, regenerują barierę hydrolipidową, łagodzą podrażnienia i nadają skórze elastyczność.
• Składniki aktywne pochodzenia naturalnego – np. aloes, ekstrakt z dziegcia, hydrolat z oczaru wirginijskiego, ekstrakt z owsa, fermenty roślinne – działają kojąco, nawilżająco, antyoksydacyjnie i wzmacniająco.

Dobór produktów należy opierać na rzeczywistych potrzebach skóry, a nie na chwilowych trendach.

Prosty rytuał pielęgnacyjny wspierający zdrowie skóry

• Oczyszczanie – delikatny produkt myjący (np. olejek + żel).
• Tonizacja lub hydrolat – przywraca fizjologiczne pH i przygotowuje skórę na kolejne kroki.
• Serum dopasowane do potrzeb – antyoksydacyjne rano, regenerujące lub normalizujące wieczorem.
• Krem nawilżający lub odżywczy – w zależności od pory dnia i kondycji skóry.
• Ochrona przeciwsłoneczna – przez cały rok, jako klucz do profilaktyki fotostarzenia.

Codzienne powtarzanie tego rytuału, uwzględniające wszystkie aspekty zdrowego stylu życia, sprawia, że pielęgnacja staje się nie tylko troską o wygląd, ale holistycznym aktem dbania o siebie.

Holistyczna rutyna zdrowotna na co dzień

7 dni – 7 małych kroków do zdrowej skóry

Nie musisz od razu robić rewolucji w swoim stylu życia czy pielęgnacji. Wystarczy, że każdego dnia dodasz jeden mały krok do swojej codzienności, który po tygodniu stworzy solidny fundament Twojej nowej rutyny zdrowego stylu życia.
Spróbujesz?

Dzień 1 – Nawodnienie od rana
Zanim wypijesz kawę, sięgnij po szklankę wody – możesz dodać odrobinę miodu i kilka kropel soku z cytryny. To idealny poranny izotonik i prosty start dla Twojego organizmu.

Dzień 2 – 5 minut świadomego oddechu
Usiądź wygodnie, zamknij oczy, weź głęboki wdech i powolny wydech. Pięć minut dziennie wystarczy, by obniżyć poziom stresu i poprawić dotlenienie komórek, również skóry.

Dzień 3 – Antyoksydant na talerzu
Dorzuć do swojego posiłku garść świeżych jagód, malin lub kiwi. Te owoce są jak naturalna tarcza ochronna przed wolnymi rodnikami.

Dzień 4 – Ochrona przeciwsłoneczna codziennie
Nawet w pochmurny dzień Twoja skóra potrzebuje ochrony przed promieniowaniem UVA i UVB. SPF to nie kosmetyczna fanaberia, a codzienny nawyk przeciw fotostarzeniu.

Dzień 5 – Krótki automasaż twarzy
Wieczorem po nałożeniu serum poświęć 5-10 minut na delikatne głaskanie, rozcieranie i spokojny drenaż. Twoja skóra odwdzięczy się lepszym napięciem i blaskiem.

Dzień 6 – Spacer w świeżym powietrzu
20 minut ruchu na zewnątrz to doskonała profilaktyka chorób przewlekłych ,ale także dotlenienie skóry i potężna dawka endorfin – a one zawsze idą w parze z dobrym samopoczuciem i promiennym wyglądem.

Dzień 7 – Sen przed 23.00
To wtedy organizm uruchamia najintensywniejsze procesy regeneracji, zgodnie z Twoim zegarem biologicznym. Daj mu szansę, kładąc się spać wcześniej.

Poprawa jakości życia wymaga dbania o człowieka jako całość. Holistyczna troska o zdrowie nie wymaga radykalnych kroków ani kosztownych zabiegów. To codzienne, małe decyzje – szklanka wody o poranku, chwila oddechu, ruch na świeżym powietrzu czy świadoma pielęgnacja – które z czasem stają się stylem życia. Wprowadzając jeden nowy nawyk każdego dnia, tworzysz rutynę, która odżywia skórę od wewnątrz i chroni ją od zewnątrz. Pamiętaj, że zdrowa, promienna skóra to nie efekt jednorazowego działania, ale konsekwentnej troski o siebie – z szacunkiem dla swojego ciała, umysłu i rytmu natury.

Źródła:

1. Kolonkowska- Trzcińska M., Kubień B., Szmaj- Kupny E., Szota- Rudnicka A., Rak G., Spaleniak P., Kwaśniewska- Mutke M., Kowalska K., Skowrońska M., red. nauk. "Holistyczne podejście do człowieka w kosmetologii. 2024; wydawnictwo naukowe akademii WSB.
2. Militello R, et al. Physical activity and oxidative stress in aging. Antioxidants (Basel). 2024;13(5):557.
3. Ahmed IA. Diet and skin health: The good and the bad. PubMed (J Dermatol Res). 2024.
4. NHS Hughes MCB, et al. Dietary antioxidant capacity and skin photoaging. J Dermatol. 2021

Autorka: Bożena Kubień
mgr kosmetolog, ekspert kosmetologii holistycznej i manualnych terapii twarzy